Pomoc społeczna jako instytucja polityki społecznej państwa ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia.
Trudne sytuacje życiowe to, w szczególności okoliczności wymienione w art. 7 ustawy
o pomocy społecznej: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, przemoc w rodzinie, potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze, trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, alkoholizm lub narkomania, zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe, klęski żywiołowe lub ekologiczne z uwzględnieniem dochodu niższego od kryterium dochodowego.
Celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwianie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna powinna w miarę możliwości doprowadzić do życiowego usamodzielnienia osób
i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Celem pomocy społecznej jest także zapobieganie powstawaniu sytuacji powodujących konieczność korzystania z pomocy społecznej. Potrzeby osoby i rodziny korzystającej
z pomocy społecznej powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom
i możliwościom pomocy społecznej.
Pomoc społeczna powinna również zapobiegać marginalizacji osób, rodzin. Również powinna mobilizować do aktywnego i samodzielnego działania i rozwiązywania trudnych sytuacji życiowych.
Prawo do świadczeń pieniężnych
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 776 zł - zwanej kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej,
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł - zwanej kryterium dochodowym na osobę w rodzinie,
- rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie zwanej kryterium dochodowym rodziny,
przy równoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej okoliczności tj.
- ubóstwa;
- sieroctwa;
- bezdomności;
- bezrobocia;
- niepełnosprawności;
- długotrwałej lub ciężkiej choroby;
- przemocy w rodzinie;
- potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
- potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
- bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
- trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
- alkoholizmu lub narkomanii;
- zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
- klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Rodzaje świadczeń.
Świadczenia pieniężne:
Zasiłek stały
Komu przysługuje:
• Pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (tj. 776 zł).
• Pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tj. 600 zł na osobę).
Jaka wysokość:
• W przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnica między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby; jednak nie więcej niż 645 zł miesięcznie.
• W przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
• Zasiłek stały nie może być niższy niż 30 zł miesięcznie; oraz nie wyższy niż 719 zł.
Zasiłek okresowy
Przysługuje w szczególności ze względu na:
1. Długotrwałą chorobę
2. Niepełnosprawność
3. Bezrobocie
4. Możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Komu przysługuje:
• Osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (nie więcej niż 776 zł)
• Rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny (nie więcej niż 528 zł na osobę).
Jaka wysokość:
• W przypadku osoby samotnie gospodarującej oraz rodziny - 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej/rodziny a dochodem tej osoby/rodziny.
• Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie i wyższa niż 418 zł
w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
Zasiłek celowy
Przysługuje w szczególności na:
- pokrycie części lub całości: zakupu żywności, leków, leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, kosztów pogrzebu.
Komu przysługuje:
• Osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (nie więcej niż 776 zł)
• Rodzinie, w której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny (nie więcej niż 600 zł na osobę)
• W szczególnie uzasadnionych przypadkach: osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może zostać przyznany:
- specjalny zasiłek celowy
• Osobie bezdomnej i innym osobom nie mającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne
• Osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej
Świadczenia niepieniężne:
• praca socjalna,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne,
• składki na ubezpieczenie społeczne,
• pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
• sprawienie pogrzebu,
• poradnictwo specjalistyczne,
• interwencja kryzysowa,
• schronienie,
• posiłek,
• niezbędne ubranie,
• usługi opiekuńcze,
• specjalistyczne usługi opiekuńcze,
• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.
Usługi opiekuńcze:
Świadczone są dla osób samotnych, jak i osób w rodzinie, które z powodu wieku, choroby lub innych powodów wymagają pomocy innych osób, a są ich pozbawione. Szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi określa rada gminy w drodze uchwały.
Kierowanie do domu pomocy społecznej:
Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, nie mogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Decyzję o skierowaniu i odpłatności za pobyt wydaje organ gminy właściwy dla tej osoby.
